Nooit echt een fan geweest van Beatrix’ hoeden, maar ja dan ga je naar de tentoonstelling en dan kijk je toch ff anders. CHAPEAUX, de hoeden van Beatrix belicht de voormalige koningin en haar kijk op hoeden. Ik was vooral verrast dat alles zo op elkaar afgestemd is. En zo hoort het ook. Je hoed hoort bij je kleding te passen en je kleding bij je hoed.

De hoeden van Beatrix

De tentoonstelling CHAPEAUX, de hoeden van prinses Beatrix gaat over de periode dat zij koningin is: van de kroning in 1980 tot 2013 als zij het koningschap overdraagt aan haar zoon Willem Alexander. De koningin heeft overigens drie garderobes: privé, voor het werk thuis en buiten het paleis. Voor haar werk buiten de deur gaat zij altijd goed gemutst de deur uit. Denk aan staatsbezoeken, ontvangsten, ontelbare openingen en prijsuitreikingen, op Prinsjesdag en Koninginnedag, maar ook op begrafenissen en trouwerijen. De vele hoofddeksels zorgen voor een herkenbaar en vertrouwd beeld van de vorstin en maken deel uit van haar ‘representatieve werkkleding’.

Samen met Koningin Elisabeth van Engeland wordt zij tot de iconische koninklijke hoedendraagsters gerekend.

Blauwe oogschaduw en roze lippenstift

Als ik aan Beatrix denk, dan zie ik blauwe oogschaduw en roze lippenstift en natuurlijk dat haar!

Het haar blijft zoals het is, maar tot mijn verrassing heeft ze helemaal niet zo vaak die make-up die ik me herinner. Haar gehele outfit is van top tot teen op elkaar afgestemd, inclusief de make-up dus.

In samenhang en samenspraak

Het blijkt dat de hoed altijd wordt ontworpen in samenhang met haar kleding en andere accessoires. Het moet passen bij het materiaal, de vorm van de kleding. In samenspraak met Beatrix wordt de hoed steeds verder uitgewerkt. Beatrix is ook beeldhouwster. Volgens één van de hoedenontwerpers heeft zij een enorm gevoel voor verhoudingen oftewel een goed timmermansoog. “Zij heeft eerder in de gaten dat er iets aan de hoed niet klopt dan ik”, aldus toenmalige hoedenmaker Scheltens.

Eigenzinnige smaak

Vanaf 1986 komt haar beeldhouwersoog meer naar voren. Haar koninklijke hoeden worden meer vernieuwend en eigenzinnig. Sculpturaal zelfs architectonisch. Met opvallende randen en lijnen. Iconische hoeden zoals gestapelde randen. Hoeden met meerdere bolle lagen of met extreem grote bol.

Herkenbaarheid

Naast de uiterlijkheden zijn er nog meer eisen waaraan de hoed moet voldoen.

De hoed wordt van alle kanten bekeken. Mensen staan voor, achter, opzij, fotografen maken foto’s van bovenaf. De hoed moet dus perfect zijn, aan alle kanten!

Enne, de hoed moet echt ALTIJD op het hoofd van hare majesteit blijven zitten. De hoeden zitten dan ook altijd met een hoedenspeld vast.

Natuurlijk moet de koningin overal herkenbaar zijn. In de menigte moeten ze weten “ha, daar is ze, de koningin”. Tegelijkertijd mag de hoed niet té extravagant zijn, want dat leidt de aandacht af van de persoon en de gelegenheid.

Overigens heeft Beatrix een zeer uitgesproken kledingstijl ‘all over’. Dat haar dus en verder vooral herkenbaar die pofmouwen, overgebleven uit de jaren tachtig en nooit meer uit haar garderobe verdwenen. Verder vrijwel altijd een ronde kraagloze hals, pakjes met schootjes. Vaak met driekwart (wijdere) mouwen en ruim gesneden mantels, zodat ze lekker veel kan zwaaien zoals een koningin betaamt.

De tentoonstelling

De hoeden zijn gegroepeerd op kleur, vorm of materiaal. De laatst getoonde hoed is de hoed die zij draagt bij de inhuldiging van Willem Alexander als koning.

De hoeden staan op de contouren van haar hoofd prachtig in vitrines opgesteld. In enkele vitrines zie je haar profiel. Je weet het meteen: dat haar en die overbekende pofmouwen waarop ze beide een patent heeft.

Vooral als je die hoeden van zo dichtbij ziet, valt het op hoe mooi ze zijn. Ook al is het vaak niet mijn smaak, ik kan toch de schoonheid van het materiaalgebruik zien. En aan de hand van beelden zie je ook goed hoe bijvoorbeeld de rand van een hoed weer terugkomt in de kraag van haar kleding. Of hoe de stof van de hoed en de kleding elkaar versterken. En ook hoe mooi de kleuren van kleding en hoed op elkaar afgestemd zijn.

De hoeden zijn uit verschillende materialen gemaakt. Soms lukt het niet om precies de kleur materiaal te krijgen en worden bijvoorbeeld twee soorten sinamay (een soort stro of gaas, het is maar hoe je ernaar kijkt!) gebruikt. De hoed hierboven en onder zijn van dit materiaal gemaakt. Dat ziet er heel anders uit dan de roze vilten hoed verder naar boven.

Vooral bij de laatste hoed kun je dat prachtig zien. Blauw voert de boventoon, maar daaronder schemert het bruin/zwarte materiaal. Beide kleuren komen terug in de ‘krullen’ achterop de hoed. Heel geraffineerd en mooi gemaakt.

Veel hoeden zijn in verschillende jaren steeds opnieuw gedragen. Soms is hierbij het oorspronkelijke model aangepast.

Kleurencoördinatie

Er zijn natuurlijk allerlei filmpjes van diverse gelegenheden. Het valt op dat op sommige dagen de dames van de koninklijke familie qua kledingkleur goed op elkaar afgestemd zijn. Op Koninginnedag 2005 was de kleurcode kennelijk roze en lila.

Bij de inhuldiging van WA zijn de bijna prinses Beatrix en de dochters van de a.s. koning allen in het blauw. Màxima completeert dat natuurlijk fantastisch in haar beeldschone kobaltblauwe japon van Jan Taminiau.